ΤΟ ΕΘΝΟΣ ΓΡΑΦΕΙ ΓΙΑ ΤΗ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟ ΤΩΝ ΜΕΘΑΝΩΝ: Ο παράδεισος δίπλα μας

Γοητευτικά παράξενη, με απόκρυφες ομορφιές, η ηφαιστειακή χερσόνησος των Μεθάνων αποκαλύπτει έναν κόσμο μυστηριώδη και ιδιόμορφο, ιδανικό για κάθε είδους ανοιξιάτικες εξερευνήσεις.

Αφησα το αυτοκίνητο στην άκρη του επαρχιακού δρόμου που συνδέει το χωριό Κουνουπίτσα με την Καμένη Χώρα, λίγο ψηλότερα από τα Παλιά Λουτρά και ανηφόρισα για καμιά πεντακοσαριά μέτρα το χορταριασμένο μονοπάτι περπατώντας ανάμεσα σε «δάση» από μαργαρίτες και μυριάδες άλλα αγριολούλουδα.

Η πορεία σύντομη μα αρκετά ανηφορική με έφερε μετά από λίγα λεπτά στο ξεχασμένο ξωκλήσι του Αγ. Κωνσταντίνου που ξεπρόβαλε, πίσω από τις μισογκρεμισμένες πεζούλες και τους ροζιασμένους κορμούς των λιόδεντρων, τετρακόσια μέτρα ψηλότερα από την επιφάνεια της θάλασσας. Κοντοστάθηκα για λίγο και ακούμπησα στις στιβαρές πέτρες που στηρίζουν το ταπεινό οικοδόμημα, πήρα μια ανάσα και έριξα μια ματιά στο πανώριο τοπίο που ξανοιγόταν μπρος μου. Η θέα κάλυπτε μια τεράστια απόσταση. Σε αυτό βέβαια βοηθούσε και το δροσερό βορινό αεράκι που είχε πάρει τη θαλασσινή υγράδα, χαρίζοντας μια ευχάριστη διαύγεια στην ατμόσφαιρα.

Ολο το βόρειο τμήμα της χερσονήσου των Μεθάνων με τις ηφαιστειακές του πέτρες, τα καταπράσινα χωραφάκια, τα χορταριασμένα αλώνια, τις βραχώδεις ακτές και τα μικρά του χωριά, διάσπαρτα εδώ και εκεί, κυριολεκτικά απλωνόταν κάτω από τα πόδια μου. Μια γαλάζια λωρίδα θάλασσας χώριζε τα Μέθανα από το αντικρινό Αγκίστρι.

Λίγο πιο πίσω διακρινόταν πεντακάθαρα η αρμονική σιλουέτα της Αίγινας και ο βράχινος όγκος της νησίδας Μονή. Στα δυτικά, στο σύθαμπο του ορίζοντα, διαγράφονταν αχνά οι σκιές του μοραΐτικων βουνών. Στα ανατολικά μόλις που ξεπρόβαλλαν τα βουνά της Αττικής με την πυκνή τους δόμηση. Νησάκια και ξέρες διάσπαρτα εδώ και εκεί διέκοπταν τη θαλασσιά συνέχεια του Σαρωνικού. Ο ηφαιστειακός ογκόλιθος που ορίζει τη βόρεια άκρη της παραλίας του Λιμνιώνα.

Θα μπορούσα να μείνω με τις ώρες σε τούτο το μαγικό μέρος, να παρατηρώ το τοπίο, ν’ αφουγκράζομαι τους ήχους της φύσης, τις φωνές των πιτσιρικάδων που έπαιζαν στην πλατεία του γειτονικού χωριού, να αισθάνομαι τις δροσερές ριπές του θαλασσινού αέρα, να μυρίζω το ρετσίνι από τα πεύκα, τα αρώματα των αγριολούλουδων με τις μυριάδες λεπτές αποχρώσεις τους.

Τούτη την εποχή η χερσόνησος των Μεθάνων είναι ένας πραγματικός παράδεισος που αξίζει με το παραπάνω να της αφιερώσεις όσο χρόνο διαθέτεις για να τη γνωρίσεις καλύτερα και ν’ ανακαλύψεις τις κρυφές ομορφιές της.

Αν δεν τα πηγαίνεις και ιδιαίτερα καλά με τη γεωγραφία και δεις με μια γρήγορη ματιά έναν χάρτη, ίσως ξεγελαστείς και νομίσεις πως πρόκειται για ένα ακόμη από τα όμορφα νησιά του Σαρωνικού. Και όμως τα Μέθανα είναι ίσως η πιο εντυπωσιακή από τις χερσονήσους του Μοριά, καθώς μια στενή λωρίδα γης, μόλις 300 μέτρων πλάτους, την κρατά δεμένη με την αντικρινή Τροιζηνία. Ωστόσο οι ιδιαιτερότητες τούτου του τόπου δεν τελειώνουν εδώ, αφού στα Μέθανα βρίσκεται ένα από τα πιο γνωστά για τη δραστηριότητά τους ηφαίστεια στον ελλαδικό χώρο.

Το ηφαίστειο των Μεθάνων, αν και θεωρείται πλέον ανενεργό, κατατάσσεται παρ’ όλα αυτά στο ηφαιστειακό τόξο του Νοτίου Αιγαίου, στο οποίο υπάγονται τα ηφαιστειακά νησιά Μήλος, Κίμωλος, Νίσυρος και φυσικά η Σαντορίνη. Η τελευταία δραστηριότητά του παρατηρήθηκε το 1700 και ήταν υποθαλάσσια.

Ομως η μεγάλη έκρηξη, που μάλιστα περιγράφεται από τους αρχαίους γεωγράφους και ιστορικούς Παυσανία, Στράβωνα και Οβίδιο, τοποθετείται πιθανόν μεταξύ του 277-240 π.Χ. και ήταν αυτή που άλλαξε τη γεωμορφολογία της ευρύτερης περιοχής του Σαρωνικού.

Από τους ειδικούς έχουν καταμετρηθεί τριάντα έξι, εμφανείς ακόμη και σήμερα, κρατήρες. Μάλιστα, μετά την τρομερή εκείνη έκρηξη, άρχισαν να αναβλύζουν τα περίφημα θεραπευτικά νερά από τις ιαματικές πηγές που δημιουργήθηκαν, για τα οποία η χερσόνησος των Μεθάνων ήταν δημοφιλής στην αρχαιότητα και παραμένει έως σήμερα.

Η χερσόνησος των Μεθάνων διατηρεί ακόμα από τα πανάρχαια χρόνια, με ελάχιστες παραλλαγές, την ιδία ονομασία, κάτι που δεν συμβαίνει συχνά στον ελλαδικό χώρο. Ετσι στη ροή της Ιστορίας οι αρχαίοι συγγραφείς όπως ο Θουκυδίδης, ο Διόδωρος ο Σικελός, ο Στράβωνας, ο Πτολεμαίος ο Παυσανίας, ο Οβίδιος την αναφέρουν ως Μεθήνη, Μεθώνη ή Μεθάνη. Τα πρώτα ίχνη κατοίκησης που μάλιστα θεωρούνται από τα παλιότερα στο Αιγαίο και έχουν έρθει στο φως από την αρχαιολογική σκαπάνη στην περιοχή του Παλαιόκαστρου είναι από τη Νεολιθική εποχή και εντοπίζονται στη χρονική περίοδο από το 6.000-3.200 π.Χ.

Στη Μυκηναϊκή εποχή, το πιο πιθανό είναι οι κάτοικοι της περιοχής να ήταν Ιωνες που έκτισαν τους οικισμούς τους στα πρανή του όρους Χελώνα και στην περιοχή που σήμερα είναι γνωστή ως Θρονί. Αργότερα εγκαταστάθηκαν και εδώ Δωριείς που πέρασαν στη χερσόνησο από την αντικρινή Τροιζηνία και μάλλον αναμείχθηκαν ειρηνικά με τον ντόπιο πληθυσμό. Στα κλασικά αλλά και ελληνιστικά χρόνια, τα Μέθανα, αν και είχαν ισχυρούς γείτονες -όπως το Αργος, η Κόρινθος, η Αίγινα και φυσικά η Αθήνα- δεν διεξήγαγαν πολέμους. Αναπτύχθηκαν οικονομικά και μάλιστα έκοβαν δικό τους νόμισμα, στο οποίο φιγουράριζε η κεφαλή του Ηφαίστου (θεού της φωτιάς).

Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 εδώ βρήκαν καταφύγιο πολλοί πρόσφυγες και αρκετοί Αρβανίτες που εύκολα αφομοιώθηκαν από τον ντόπιο πληθυσμό. Το 1826 ο Νικόλαος Κάρολος Φαβιέρος (πρώην αξιωματικός του Ναπολέοντα) στο στενότερο σημείο του λαιμού που συνδέει τα Μέθανα με την Τροιζηνία, πάνω σε θεμέλια αρχαίου τείχους που είχαν ορθώσει οι Αθηναίοι το 425 π.Χ., έκτισε το κάστρο της Τακτικούπολης που πήρε το όνομά του από την προσπάθεια του Γάλλου στρατηγού να οργανώσει τον πρώτο τακτικό στρατό της Ελλάδας.

Για την προσφορά του κατά τη Γ’ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας (1827) πολιτογραφήθηκε Ελληνας. Οταν απελευθερώθηκε η Ελλάδα, οι Βαυαροί μηχανικοί του Οθωνα έκτισαν τις πρώτες εγκαταστάσεις για την αξιοποίηση των ιαματικών πηγών. Με την πάροδο του χρόνου και για αρκετά χρόνια η μικρή θαλασσινή πολιτεία εξελίχθηκε σε κοσμοπολίτικο κέντρο παραθερισμού και σχεδόν τριπλασίασε τον πληθυσμό της. Η περίοδος αυτή κράτησε σχεδόν μέχρι τον Μεσοπόλεμο.

Τυπικά και ουσιαστικά το καλωσόρισμα στη χερσόνησο των Μεθάνων θα γίνει από τη ομώνυμη θαλασσινή πολιτεία και τουλάχιστον η πρώτη ματιά σίγουρα θα σας αφήσει -ειδικά αυτήν την εποχή- τις καλύτερες εντυπώσεις.

Στην είσοδο του κολπίσκου, απέναντι από τη Βρωμόλιμνη, δεσπόζει η νησίδα των Αγίων Αναργύρων που συνδέεται με την προκυμαία με στενό δεντροφυτεμένο δρόμο.

Πρόσκαιρα βέβαια ίσως σας ενοχλήσει η μυρωδιά του θείου που αναδύεται από τη Βρωμόλιμνη η οποία βρίσκεται μπροστά από τις ανακαινισμένες εγκαταστάσεις των Λουτρών. Σε γενικές γραμμές όμως, το μικρό λιμάνι αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία του νησιού, αλλά και ολόκληρου του Σαρωνικού.

Στην είσοδο του κολπίσκου, απέναντι από τη Βρωμόλιμνη δεσπόζει η νησίδα των Αγίων Αναργύρων που συνδέεται με την προκυμαία με στενό δεντροφυτεμένο δρόμο. Στην άκρη της χερσονήσου ξεχωρίζει η εκκλησία των Αγίων Αναργύρων όπου ολόγυρά της διακρίνονται ίχνη αρχαίας οχύρωσης των αρχαϊκών, αλλά και των κλασικών χρόνων.

Στη μία πλευρά του λιμανιού, πλάι στη Βρωμόλιμνη και στο κτίριο των Ιαματικών Λουτρών, ξεχωρίζουν οι εγκαταστάσεις της μαρίνας όπου δένουν το καλοκαίρι δεκάδες ιστιοφόρα και σκάφη αναψυχής. Το υπόλοιπο λιμανάκι κατακλύζεται από πολύχρωμα καΐκια και ψαρόβαρκες. Το μεγαλύτερο μέρος της προκυμαίας και όλη η διαδρομή ως την εκκλησία των Αγ. Αναργύρων είναι πεζοδρομημένα και ενδείκνυται για ευχάριστους περιπάτους.

Αξίζει να ακολουθήσετε τον περιφερειακό δρόμο που σκαρφαλώνει με γρήγορες στροφές στα κατάφυτα από πεύκα πρανή του βουνού και να αγναντεύετε από ψηλά το σύνολο της πόλης και το θαλάσσιο πέρασμα του Πόρου. Για τις πρώτες βουτιές ιδανική είναι η αμμουδερή παράλια του Λιμνιώνα που παρεμπιπτόντως είναι μάλλον και η καλύτερη της χερσονήσου. Βρίσκεται μόλις δύο χιλιόμετρα βόρεια του λιμανιού και θα σας φέρει σε αυτήν καλός ασφάλτινος δρόμος.

Σε μικρή απόσταση από το λιμάνι, κρυμμένος μέσα σε δάσος από πεύκα και ελιές βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος Θρονί.

Εδώ το τοπίο συνδυάζει με μοναδικό τρόπο τους απόκρημνους γκρεμούς του βουνού με τις ήπιες ακτές και το γαλάζιο του Σαρωνικού. Ακολουθώντας εύκολες διαδρομές σε ασφάλτινους δρόμους θα προσεγγίσετε όλα τα χωριά που βρίσκονται διάσπαρτα στο βόρειο τμήμα της χερσονήσου, είτε ψηλά στην πευκόφυτη ράχη του όρους Χελώνα (μέγιστο υψόμετρο 740 μέτρα) είτε κατά μήκος των ακτών.

Οδηγώντας από το λιμάνι στον περιμετρικό δρόμο, θα προσεγγίσετε τους παραλιακούς οικισμούς Αγιος Γεώργιος και Αγιος Νικόλαος, αλλά και τα μεσόγεια χωριά Κυψέλη, Αγιοι Θεόδωροι, Κουνουπίτσα και Μακρύλογγος που κουρνιάζουν ανάμεσα στα πεύκα. Από εδώ ξεκινά το μονοπάτι που καταλήγει μετά από 40 λεπτά κοπιαστικής πορείας στον ηφαιστειακό κώνο που προκάλεσε την ιστορική έκρηξη του αρχαίου κόσμου.

Μια ακόμη υπέροχη ορεινή οδική διαδρομή, καθώς κινείται μέσα σε πανέμορφο δάσος πεύκων και προσφέρει μοναδική θέα στον Σαρωνικό, είναι αυτή που οδηγεί στην Καημένη Χώρα (8 χλμ.). Με σύντομες παρακάμψεις σε βατούς χωματόδρομους ή με τα πόδια, θα προσεγγίσετε υπέροχες εξοχικές τοποθεσίες όπου δεσπόζουν πέτρινα βυζαντινά και μεταβυζαντινά ξωκλήσια όπως αυτό του Αγίου Κωνσταντίνου, του Αγίου Ιωάννη, της Αγίας Σωτήρας και άλλα.

Μια θαυμάσια πεζοπορική διαδρομή αρχινά από το μεσόγειο χωριό Κυψέλη και οδηγεί στην κορφή του λόφου όπου διακρίνονται τμήματα της μυκηναϊκής ακρόπολης του Ογα. Η ανάβαση διαρκεί περίπου 40 με 45 λεπτά.

Δεν απαιτεί ιδιαίτερες γνώσεις και σχετική πείρα, όμως είναι απαραίτητο να φοράτε καλά παπούτσια, καπέλο και να έχετε μαζί σας ένα παγούρι με νερό.

Το υπήνεμο λιμανάκι Βαθύ είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ψαροχώρια του Σαρωνικού κόλπου με συμπαθητικά ταβερνάκια.

Δυτικά από το λιμάνι ένας ασφάλτινος αλλά ανηφορικός δρόμος θα σας φέρει στο ορεινό Μεγαλοχώρι με την εξαίσια θέα στον κόλπο των Μεθάνων και στην αντικρινή ακτή της Τροιζηνίας.

Από εδώ θα συνεχίσετε προς το υπήνεμο λιμανάκι Βαθύ (6,5 χλμ. από το λιμάνι των Μεθάνων) που είναι ένα από το πιο ενδιαφέροντα ψαροχώρια του Σαρωνικού κόλπου με συμπαθητικά ταβερνάκια και ανάλογο σκηνικό.

Νότια από το Βαθύ ακολουθώντας τον παραλιακό δρόμο θα επισκεφτείτε τη θέση Παλαιόκαστρο όπου κοντά στη βοτσαλωτή παραλία, σε αντικρινό ύψωμα, εντοπίζεται η ακρόπολη των αρχαίων Μεθάνων που χρονολογείται από την εποχή του Πελοποννησιακού Πολέμου (431-404 π.Χ.).

Εξορμώντας πάλι από το Βαθύ θα προσεγγίσετε το χωριό Καημένη ή Καμένη Χώρα (3,5 χλμ.) για να δείτε τα σπίτια του οικισμού κυριολεκτικά κτισμένα πλάι στους μαύρους όγκους στερεοποιημένης λάβας.

Το χωριό Κουνουπίτσα με φόντο το θαλάσσιο δίαυλο που χωρίζει τα Μέθανα από την Αίγινα και το Αγκίστρι.

Αφριζε η θάλασσα, τα κύματα χτυπούσαν από παντού το μικρό ξύλινο σκαρί που ήταν φορτωμένο έως τα μπούνια με κρασοβάρελα.

Ο,τι προσευχή ήξερε ο καπετάνιος την είχε πει, αλλά σωσμός δεν φαινόταν. Στο τέλος έταξε στην Παναγιά πως αν τελικά τα καταφέρει και καβατζάρει τον κάβο τον Μεθάνων, θα κτίσει εκκλησία αφιερωμένη στη χάρη Της και στη λάσπη, αντί για νερό θα έβαζε κρασί. Ιδιότυπη προσφορά, πώς να την αρνηθεί η Μεγαλόχαρη!

Το καΐκι πέρασε το ακρωτήριο και έπιασε απάνεμες θάλασσες και ο ευσεβής καπετάνιος πραγματοποίησε το τάμα του. Ετσι κτίστηκε το μικρό εκκλησάκι της Κρασοπαναγιάς που αντικρίζουν όλοι όσοι έρχονται από την Αίγινα ή τον Πειραιά με κατεύθυνση το λιμανάκι στο Βαθύ.

Στο όμορφο αυτό σημείο μπορείτε ένα φτάσετε και περπατώντας από το χωριό της Καμένης Χώρας ακολουθώντας το σημαδεμένο μονοπάτι που δεν ξεπερνά σε μήκος τα 3 χλμ. Προς το τέλος το μονοπάτι είναι αρκετά απότομο καθώς κατηφορίζει προς τη θάλασσα, ενώ σκαλάκια διευκολύνουν στα πιο δύσκολα σημεία.

Σε μικρή απόσταση από το λιμάνι, κρυμμένος μέσα σε δάσος από πεύκα και ελιές βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος Θρονί. Το 1912 οι ανασκαφές έφεραν στο φως σπουδαία ευρήματα όπως έναν αρχαίο θρόνο -εξ ου και η ονομασία της τοποθεσίας- και τμήματα δωρικών επιγραφών. Ο θρόνος τώρα φιλοξενείται στο αρχαιολογικό μουσείο του Πόρου, ενώ ο επισκέπτης εκτός από την υπέροχη φύση, θα δει τμήμα αρχαίου πύργου του 4ου π.Χ. αιώνα, αλλά και απομεινάρια αρχαίου ελαιουργείου. Το Θρονί απέχει 2,5 χλμ. από το λιμάνι των Μεθάνων και βρίσκεται κοντά στον οικισμό Δριτσαίικα. Σχετικές ταμπέλες θα σας κατατοπίσουν.

Από τον παραλιακό Αγιο Νικόλαο (16 χλμ. από το λιμάνι) που βρίσκεται στο βορειότερο άκρο της χερσονήσου θα προσεγγίσετε κατηφορίζοντας λίγα σκαλιά το Λουτρό του Παυσανία, που βρίσκεται πάνω στη θάλασσα. Την τοποθεσία αυτήν την αναφέρει επίσης ο Παυσανίας. Το ιαματικό νερό διατηρεί μόνιμα θερμοκρασία 29 βαθμών Κελσίου, όμως ο χώρος είναι επικίνδυνος (όπως προειδοποιούν οι σχετικές ταμπέλες) καθώς συχνά εκλύονται δηλητηριώδη αέρια! Δυστυχώς έχουν συμβεί και περιστατικά με θανάτους λουομένων, γι’ αυτό χρειάζεται μεγάλη προσοχή.

Μάλλον ο ευκολότερος τρόπος πρόσβασης στη χερσόνησο της Τροιζινίας είναι ακτοπλοϊκώς από τον Πειραιά.

Το Λουτρό του Παυσανία βρίσκεται πάνω στη θάλασσα. Εδώ το ιαματικό νερό διατηρεί μόνιμα θερμοκρασία 29 βαθμών Κελσίου, όμως ο χώρος είναι επικίνδυνος καθώς συχνά εκλύονται δηλητηριώδη αέρια!

Τα πλοία (ιπτάμενα δελφίνια και φέρι) που εξυπηρετούν τα νησιά του Σαρωνικού, πραγματοποιούν στάση και στο λιμάνι των Μεθάνων που απέχει 28 ναυτικά μίλια από το λιμάνι του Πειραιά (www.saronicferries.gr). Αν σας αρέσουν οι χαλαρωτικές βόλτες ...μη διστάσετε να βάλετε στο πλοίο και το ποδήλατό σας.

Στα Μέθανα θα έχετε την ευκαιρία να πραγματοποιήσετε απίθανες διαδρομές. Ομως για τους φίλους της περιήγησης ενδιαφέρον παρουσιάζει η μεσόγεια οδική διαδρομή: Ισθμός Κορίνθου - Επίδαυρος - Μέθανα (168 χλμ.) που θα σας φέρει σε επαφή με το κατάφυτο τοπίο του Σαρωνικού.

Σε κάθε περίπτωση το ταξίδι είτε μέσω θαλάσσης είτε οδικώς -μέσω Ισθμού και Επιδαύρου- δεν διαρκεί πάνω από δυόμισι ώρες.

Κείμενο, Φωτογραφίες: ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ